Veel warmtenetaansluitingen zijn na wat aanpassingen prima geschikt voor combinatie met een hybride warmtepomp. Dat is goed nieuws voor huiseigenaren die merken dat de tarieven voor stadsverwarming door het dak gaan. Een hybride warmtepomp vermindert de gebruikskosten fors, maar het vaak hoge vastrecht blijft wel op de nota staan, zo waarschuwen leveranciers.
Is het mogelijk om de hoge verbruikskosten van stadsverwarming een halt toe roepen? Veel huiseigenaren met een aansluiting op een warmtenet vragen het zich af. Zeker door de sterk gestegen gigajoule-prijs die is gekoppeld aan de gasprijs. Niet iedere warmtenetleverancier hanteert de maximumtarieven van de ACM, maar de vijf grote spelers zitten er niet ver vanaf. Door de verhoogde subsidie op hybride warmtepompen krabben eigenaren van woningen met stadsverwarming zich achter de oren. Ze vragen zich af of een hybride warmtepomp ook voor hen direct geschikt is.
Regelrecht de woning in
Het antwoord is wat lastig te geven. In de ene situatie is het geen probleem en kan de warmtepomp snel worden geïnstalleerd. In de andere situatie komt er eerst wat extra installatiewerk aan te pas. Dat komt omdat er twee distributietechnieken zijn voor warmtenetten. Bij de ene stroomt het water uit de buizen van het warmtenet regelrecht door de woning. Een afleversetje registreert de hoeveelheid water die de woning in gaat, en de temperaturen. Vrijwel altijd is er ook nog een platenwarmtewisselaar aanwezig om douchewater op te warmen. Deze techniek is risicovol. Bij een lekkage in de woning stroomt het water uit het warmtenet door de woning. Door de twee afsluiters dicht te zetten, stopt de toestroom van water, maar bij langdurige afwezigheid van de bewoners kan er forse waterschade ontstaan.
Hydraulische scheiding
Het is veiliger om een scheiding aan te brengen via een warmtewisselaar in de afleverset. De woninginstallatie staat dan fysiek los van het warmtenet. Het water uit het grote warmtenet stroomt tot aan de afleverunit. Via een warmtewisselaar wordt de warmte overgebracht op het cv-water van de woninginstallatie. Een circulatiepomp in de afleverunit zorgt vervolgens voor distributie door de woning. Zo’n hydraulische scheiding is te herkennen aan de aanwezigheid van een expansievat in de woning. Bij nieuwe warmtenetten en renovatieprojecten wordt vaak voor scheiding gekozen, meldt leverancier Fortes Energy. In oudere bestaande warmtenetten stroomt het systeemwater vaak direct door de woning.
Geen verbod door exploitanten
Opvallend is dat exploitanten van warmtenetten meestal geen eisen stellen aan de achterliggende installatie. Bewoners mogen radiatoren bijvoorbeeld vervangen door vloerverwarming, ook bij netten zonder fysieke scheiding, waar het risico op lekkage ernstige gevolgen kan hebben. Zowel Stadsverwarming Purmerend als En Natuurlijk verbiedt niks, blijkt bij navraag. Wel moeten bewoners de retourtemperatuur in sommige netten van En Natuurlijk respecteren. Meestal eist de exploitant een maximale retourtemperatuur van 40 °C, om voor een zo hoog mogelijk totaalrendement te zorgen.
Aansluiten van de warmtepomp
Technisch gezien is het goed mogelijk om een hybride warmtepomp na het afleversetje te plaatsen, mits er een scheidingswisselaar aanwezig is. De draadjes van de kamerthermostaat die normaliter de klep (en soms ook de pomp) aansturen bij een warmtevraag komen nu in het aansluitkastje van de hybridemanager terecht. De hybride warmtepomp stuurt normaliter de cv-ketel aan, maar nu dus het afleversetje. Met een beetje geluk is de aansturing van de stadsverwarmingsklep 24 volt en hoeven er geen extra relais tussen te komen. Sommige warmte-units kunnen met het modulerende thermostaatprotocol Opentherm overweg en passen de aanvoertemperatuur en het vermogen aan.
Stadsverwarmingsunit springt bij
Bij warmtevraag stuurt de kamerthermostaat of zoneregeling eerst de warmtepomp aan. Als die het na een tijdje niet alleen redt, schakelt de hybridemanager normaliter de cv-ketel bij. De warmtepomp blijft meedraaien, of gaat uit (zoals bij de Atlantic Aurea). In plaats van de ketel kan via het schakelcontact ook de stadsverwarmingsunit een seintje krijgen. Als we uitgaan van een afleverset met hydraulische scheiding, opent er een klep in de warmtenetleiding. Tegelijkertijd gaat er een circulatiepomp draaien in het woonhuiscircuit. De meeste hybride warmtepompen worden met open verdeler geleverd, waar normaliter de twee leidingen uit de ketel op uitmonden. Bij een warmtenet komen de twee leidingen bij de stadsverwarmingsunit uit de open verdeler.
Afleverset van Fortes Energy.
Modulerende thermostaatprotocol
Net als bij cv-ketels stuurt de warmtepomp vrijwel altijd de stadsverwarmingsunit via aan/uit-regeling aan. Sommige afleversets zijn geschikt voor het modulerende thermostaatprotocol Opentherm, waardoor de unit nauwkeurig de aanvoertemperatuur berekent. Opentherm wordt alleen door de warmtepompen Remeha Elga Ace en Atlantic Aurea ondersteund. Andere hybride warmtepompen sturen de afleverset via aan/uit aan. Dat gebeurt sowieso als de afleverunit geen Opentherm ondersteunt.
Meestal bevindt de afleverunit zich in de meterkast. Dat kan een voordeel zijn: de leidingen van de hybride warmtepomp kunnen via de kruipruimte onzichtbaar naar de meterkast worden gemonteerd. Dan rest nog een klein stukje graafwerk bij de doorvoer door de fundering.
Vol vermogen bij aan/uit
Het nadeel van aan/uit-aansturing is dat direct het volle vermogen via de open verdeler uit de stadsverwarmingsunit beschikbaar komt. Een cv-ketel schakelt na de ontsteking terug naar minimaal vermogen (meestal 20-30%) en gaat langzaam optoeren. Bij stadsverwarming staat meestal direct al het beschikbare vermogen op de open verdeler. Met inregelventielen kan de flow worden geknepen. Hij moet zo worden ingeregeld dat bij strenge vorst net voldoende water uit de afleverset stroomt.
Chemicaliën en afwijkende drukken
In situaties waarbij het water uit het stadsverwarmingsnet direct door de woning stroomt, is het inpassen van een hybride warmtepomp wat lastiger. Veel leveranciers willen niet dat het stadsverwarmingswater in contact komt met de warmtepomp, zegt Roy Janssen van Atag Verwarming. Dat heeft te maken met de waterbehandeling door de exploitanten en de soms afwijkende drukken. Ze voegen bijvoorbeeld chemicaliën toe om corrosie in de leidingen te voorkomen. Deze waterbehandeling kan de onderdelen in de warmtepomp aantasten, waarschuwt Janssen. Volgens Atag en veel andere leveranciers zijn hun warmtepompen niet geschikt voor ‘vreemd’ water. Janssen raadt bewoners aan om in de voorwaarden na te kijken of de exploitant toestaat dat een bewoner aan de achterliggende woninginstallatie mag sleutelen, zeker als het warmtenetwater door de cv-leidingen in de woning stroomt.
Zelfs een scheiding maken
In warmtenetten met een fysieke scheiding is de hybride warmtepomp goed inpasbaar, zeker met inregelkranen in de leiding vanaf de stadsverwarmings-unit. Ook in warmtenetten zonder scheidingswisselaar in de afleverset is het technisch mogelijk om een fysieke scheiding te maken. Dat kan door zelf een scheidingswisselaar te monteren. Na die platenwisselaar moet er nog wel een circulatiepomp in het woningcircuit komen om de waterstroom op gang te brengen. Het juiste vermogen bepalen van de platenwisselaar vereist enig uitzoekwerk.
Pomp laten schakelen door hybrideregeling
De aanvoer- en retourtemperatuur en het over te dragen vermogen bepalen de capaciteit van de platenwisselaar. In de afgaande kant moet een circulatiepomp komen die het water tussen de platenwisselaar en de open verdeler laat circuleren. In principe kan deze energiezuinige pomp altijd draaien, maar het is beter om hem door de hybrideregeling te laten schakelen. Of dat technisch lukt is de vraag. Meestal is er één 24V-schakelcontact dat de cv-ketel of klep in de afleveringunit schakelt. Met een beetje geluk is er ook nog een 230V-schakelcontact op de warmtepomp. Dat kan dan direct de zuinige pomp voeden. Ontbreekt zo’n 230V-contact, dan moet er een relais (24V/230V) tussen worden gezet.
Ervaringen met hybride en warmtenet
Een hybride warmtepomp kan een forse energiebespaarder zijn, zegt Pieter van Alphen van de voormalige warmtepompfabrikant Techneco. “Als je 80 procent van je warmte met een warmtepomp kunt opwekken, is het een heel rendabele rekensom. ” Dit bedrijf ontwikkelde al vroegtijdig de hybride warmtepomp Elga, als aanvulling op de gasketel. Volgens Van Alphen is de Elga honderden keren in combinatie met een warmtenet geplaatst. Sommige installateurs zijn hier helemaal in gespecialiseerd. De stadsverwarmingaansluiting fungeert daarbij als piek voor koudere dagen. “Het is een winnende combinatie.”
Oplopend vastrecht
Zowel Van Alphen als Atag-man Roy Janssen wijst op het hoge vastrechttarief dat gewoon op de nota blijft staan. Van Alphen: “Dat blijft een frustratie. Exploitanten moeten het niet-meer-dan-anders-principe handhaven. Daar komen ze niet mee uit en dus schroeven ze het vastrecht omhoog. Je blijft de Sjaak, ook al ga je enorm besparen op je gigajoules. Janssen: “De kosten van het vastrecht zijn de laatste jaren opgelopen. Alles bij elkaar moet je je afvragen: welke investering doe je, en loont het?”
Airco One is sinds ruim 20 jaar dé specialist voor particuliere en zakelijke airco in Nijmegen en airco in Arnhem. Graag komen we in heel Gelderland langs, waaronder Druten, Duiven, Elst, Malden, Oss, Tiel, Uden of Wijchen.
