De International Electrotechnical Commission (IEC) heeft een nieuwe versie van een veelgebruikte veiligheidsnorm voor onder andere split-warmtepompen en -airconditioners goedgekeurd. De nieuwe versie staat hogere vullimieten toe bij installaties met een brandbaar koudemiddel. Met name de toepassingsmogelijkheden voor propaanwarmtepompen en -airco’s worden hier flink door verruimd.
Propaan is een effectief koudemiddel en heeft een GWP-waarde van 3. Dit is een fractie van de GWP-waarde van het voor warmtepompen en airco’s populaire R410A (2.088) en R32 (675). Dit betekent dat propaan in het geval van lekkage een veel kleiner broeikaseffect heeft dan R410A. Daarmee klinkt het als het ideale koudemiddel, maar de brandbaarheid ervan vraagt extra aandacht. Volgens de huidige IEC-norm 60335-2-40 mag een brandbaar koudemiddel slechts in beperkte hoeveelheden worden toegepast. Daarbij is de vullimiet afhankelijk van de omvang van de opstellingsruimte (in m³) en de opstel/ophanghoogte van de unit (wat eigenlijk alleen relevant is bij een airco).
Rekenvoorbeeld met split-airconditioner
Tijdens ATMO World Summit 2022 gaf Asbjørn Vonsild, voorzitter van de IEC-werkgroep die zich met deze nieuwe normversie bezighoudt, onlangs aan wat die beperkte limiet in de praktijk betekent. In een ruimte van 20 m² met een plafondhoogte van 2,2 meter zou een propaan-wandunit 334 gram propaan mogen bevatten, rekende hij voor. “Voor een split-airconditioner is dat in dit geval een te kleine vulling. Om deze airco efficiënt te laten werken, zou 450 tot 500 gram koudemiddelvulling nodig zijn, maar binnen de huidige normversie is dit niet toegestaan.”
Die vulgrens zorgt bij leveranciers, installateurs en eindgebruikers voor een beperking in de koudemiddelkeuze; bij splitsystemen zijn ze praktisch aangewezen op HFK’s. Een propaan-airco is in Nederland nog vrijwel niet te koop. Propaanwarmtepompen worden wel aangeboden, maar alleen als monoblock.
Overeenstemming over normontwerp
De beperkende werking van de norm waarin – overigens nogal complexe – (reken)regels over de toegestane hoeveelheid brandbare koudemiddelen zijn opgenomen, maakt dat al ruim zes jaar wordt gewerkt aan een herziening. Onlangs werd binnen de International Electrotechnical Commission, die de norm opstelt en bewaakt, overeenstemming bereikt over een definitief nieuw normontwerp. Dit nieuwe ontwerp maakt het mogelijk om een grotere hoeveelheid brandbaar koudemiddel toe te passen in nieuwe split-apparatuur die aan bepaalde veiligheidseisen voldoet. Die eisen moeten ervoor zorgen dat hetzelfde veiligheidsniveau wordt gegarandeerd als dat van apparatuur die gevuld is met niet-brandbare koudemiddelen.
Onderzoek naar kleiner koudemiddelvolume
Sinds 2020 loopt bij het Duitse Fraunhofer-instituut een onderzoeksproject onder de naam LC150. Hierbij wordt in samenwerking met de Duitse overheid en verschillende Europese warmtepompfabrikanten, waaronder Vaillant, Bosch en Viessman, een propaancircuit ontwikkeld met een koudemiddelvulling van maximaal 150 gram. Dit onderzoeksprogramma is gefinancierd tot maart 2023; de huidige status ervan is onbekend.
In Nederland werd van 2018 tot 2020 het project HP-Launch (High Performance Little Air Unit Natural Charge Heatpump) uitgevoerd door zes kennisinstituten en marktpartijen. Het resultaat was een prototype van een betaalbare propaanwarmtepomp voor bestaande woningen, met een koudemiddelvulling van 150 gram.
A2L-koudemiddelen
Behalve nieuwe regels en een aangepaste rekenmethode ten aanzien van brandbare koudemiddelen kent het nieuwe normontwerp ook andere belangrijke wijzigingen. Zo sluit de norm voortaan aan bij de huidige classificatie van brandbare koudemiddelen, zodat ook A2L-middelen (matig brandbaar) zoals HFO’s en R32 er onderdeel van uitmaken. Volgens experts heeft die toevoeging het iets makkelijker gemaakt om overeenstemming over het nieuwe normontwerp te bereiken. Leveranciers van apparatuur met A2L-koudemiddelen hebben hierdoor immers belang bij een nieuwe normversie die grotere vulhoeveelheden voor HFO’s en R32 toelaten.
Onderzoek naar kleiner koudemiddelvolume
Sinds 2020 loopt bij het Duitse Fraunhofer-instituut een onderzoeksproject onder de naam LC150. Hierbij wordt in samenwerking met de Duitse overheid en verschillende Europese warmtepompfabrikanten, waaronder Vaillant, Bosch en Viessman, een propaancircuit ontwikkeld met een koudemiddelvulling van maximaal 150 gram. Dit onderzoeksprogramma is gefinancierd tot maart 2023; de huidige status ervan is onbekend.
In Nederland werd van 2018 tot 2020 het project HP-Launch (High Performance Little Air Unit Natural Charge Heatpump) uitgevoerd door zes kennisinstituten en marktpartijen. Het resultaat was een prototype van een betaalbare propaanwarmtepomp voor bestaande woningen, met een koudemiddelvulling van 150 gram.
Norm blijft gecompliceerd
Dat er meer duidelijkheid komt over de vullimieten, betekent volgens Van Gerwen niet dat de norm zelf er minder ingewikkeld op is geworden. “Dat er meer toepassingsmogelijkheden voor het natuurlijke koudemiddel propaan in split-airco’s en -warmtepompen komt, is een goede ontwikkeling. De norm die eraan ten grondslag ligt, zit echter nog steeds bijzonder complex in elkaar. De rekenmethoden die aan de bepaling van vullimieten ten grondslag liggen, zitten vol details en compromissen die eigenlijk alleen nog goed zijn te begrijpen door de commissieleden die er jarenlang aan hebben gesleuteld. Ik zou het toejuichen als er nog eens een slag wordt gemaakt met het vereenvoudigen van dit geheel.”
Harmonisatie onder Europese richtlijnen
De nieuwe standaard wordt naar verwachting op 24 juni gepubliceerd, “al kan dat ook een of twee weken vroeger of later worden”, aldus Asbjørn Vonsild. De volgende stap die nu moet worden gezet, is om van deze internationale IEC-norm een Europese EN-IEC-norm te maken. Daarbij kunnen delen van deze norm worden ‘geharmoniseerd’ onder Europese richtlijnen, zoals de richtlijn drukapparatuur en de machinerichtlijn. Dat is een tijdrovende bureaucratische klus die gemakkelijk meerdere jaren in beslag neemt. In de Nederlandse NPR 7600:2020 (Toepassing van brandbare koudemiddelen in koelinstallaties en warmtepompen) is overigens al geanticipeerd op de ruimere vullimieten van deze nieuwe normversie.
Airco One is sinds ruim 20 jaar dé specialist voor particuliere en zakelijke airco in Nijmegen en airco in Arnhem. Graag komen we in heel Gelderland langs, waaronder Druten, Duiven, Elst, Malden, Oss, Tiel, Uden of Wijchen.
