Verwarmen met airco: onbekend maakt onbemind

Met de steeds warmere zomers zijn steeds meer woningeigenaren geïnteresseerd in airco. Vaak weten ze niet dat ze er eigenlijk een omkeerbare warmtepomp mee in huis halen die ook dient als airco verwarming.

Onbekend maakt onbemind; een uitspraak die ook lijkt te gelden voor woningverwarming met lucht/lucht-warmtepompen. In Nederland werden in 2020 (het laatste volledige kalenderjaar waar accurate verkoopcijfers over bekend zijn) 149.776 ‘warmtepompen op buitenluchtwarmte’ voor woningen gekocht, zoals het CBS ze noemt. Dit is bijna een verdubbeling ten opzichte van de 77.010 toestellen die in 2019 over de toonbank gingen.

Primair aangeschaft voor koeling

Inmiddels telt de ‘installed base’ van operationele lucht/lucht-warmtepompen in Nederland zo’n 380.000 stuks. Nu is de term ‘warmtepompen op buitenluchtwarmte’ in dit kader wat verwarrend; hoogstwaarschijnlijk worden veruit de meeste van deze apparaten primair aangeschaft om te koelen en niet om te verwarmen. De European Heat Pump Association, die statistieken van EU-landen bijhoudt en daarvoor hetzelfde bronmateriaal gebruikt als het CBS, neemt lucht/lucht-warmtepompen voor de ‘gemiddelde Europese klimaatzone’ niet mee in zijn berekeningen. “In landen met een koud klimaat, zoals Denemarken, Finland en Noorwegen, wordt ervanuit gegaan dat lucht/lucht-warmtepompen primair voor verwarming worden aangeschaft”, aldus de EHPA. “Voor landen met een gemiddeld klimaat (waar ook Nederland onder valt, -red) wordt de verkoop van lucht/lucht-warmtepompen niet in de statistieken meegenomen, omdat betrouwbare informatie over het gebruik voor verwarming ontbreekt”.

Meer voorlichting nodig

Het CBS neemt de verkoopcijfers van lucht/lucht-warmtepompen wel op in zijn StatLine-database, zonder dat daarbij het onderscheid tussen ‘verwarmen’, ‘koelen’ en een tussenvorm (waarbij de lucht/lucht-warmtepomp als airco wordt gekocht maar soms bijverwarmt) kan worden gemaakt. Lucht/lucht-verwarming lijkt in Nederland echter nog in de kinderschoenen te staan. Onlangs riep Jan van Zwolle, adviseur bij groothandel Wasco, in Vakblad Warmtepompen op om eindgebruikers er beter over voor te lichten. “Ze hikken aan tegen de forse investering van een airconditioningsysteem en vinden het zonde om ‘voor die paar dagen per jaar’ diep in de buidel te tasten. Vertel ze dat de huidige generatie airconditioningsystemen niet alleen kan koelen, maar ook prima kan verwarmen.”

Voordelen van lucht/lucht-verwarming

Verwarmen met lucht/lucht brengt volgens Van Zwolle een aantal voordelen met zich mee. Als bij een renovatie wordt gekozen om individuele ruimten te verwarmen (en te koelen) met een airconditioningsysteem kun je bijvoorbeeld de radiatoren en leidingen weglaten, zo stelt hij.
Andere voordelen die kunnen worden genoemd, zijn dat airconditioningsystemen relatief goedkoop zijn en in relatief korte tijd een ruimte op de gewenste temperatuur brengen. En als een paar ruimten van individuele units zijn voorzien, hoeft niet langer de volledige woning te worden verwarmd als bijvoorbeeld alleen de werkkamer wordt gebruikt.

Aandachtspunten bij aircoverwarming

Verwarming met lucht/lucht kent echter niet alleen voordelen; er zijn ook aandachtspunten. Net als bij lucht/water-warmtepompen komt er een buitenunit aan te pas (of meerdere, als een aantal single-splits wordt gebruikt). Afgezien van esthetische bezwaren tegen een buitenunit kan de geluidsproductie een issue zijn, zeker met het oog op de huidige geluidsregels. Een ander punt om rekening mee te houden bij de buitenunit, is de ontdooicyclus. Een lucht/water-warmtepomp onttrekt daarvoor wat warmte uit de buffer of vloerverwarming, maar een lucht/lucht-warmtepomp ontdooit de buitenunit door het systeem tijdelijk om te draaien.

Ontdooiing leidt tot comfortverlies

Als de buitentemperatuur rond het vriespunt komt, kan de binnenunit een paar minuten lang koude afgeven (of eigenlijk: warmte aan de ruimte onttrekken) zodat de buitenunit kan ontdooien. Als bewoners daar niet op bedacht zijn, is het niet alleen oncomfortabel, maar bestaat ook de kans dat ze denken dat hun verwarmingssysteem een storing heeft. Een laatste aandachtspunt is dat een lucht/lucht-warmtepomp niet voor warm tapwater kan zorgen. Als een woning volledig met lucht/lucht wordt verwarmd, moet dus een ander systeem worden toegevoegd voor tapwaterbereiding, bijvoorbeeld een warmtepompboiler, doorstroomapparaat of elektrische boiler.