Het kabinet wil met het prijsplafond voor gas en elektriciteit de energierekening van huishoudens betaalbaar houden. Maar ook na de aanpassingen die onlangs zijn doorgevoerd, blijft dit prijsplafond – de zogenaamde ‘Jettentarieven’ – nadelig voor de financiële haalbaarheid van (hybride) warmtepompen.
Het oorspronkelijke prijsplafond
Het eerste voorstel van het kabinet, dat eind september werd gepresenteerd, bepaalde dat maximaal 1.200 m³ gas per jaar geleverd zou worden tegen een plafondprijs van 1,50 euro/m³. Voor elektriciteit gold een maximum van 2.400 kWh per jaar tegen 0,70 euro/kWh. Voor gebruikers van een hybride warmtepomp betekende dit dat het financieel aantrekkelijker kon zijn om het gasplafond volledig te benutten en minder elektriciteit te gebruiken, zelfs als dat ten koste ging van de verduurzaming.
De aanpassing begin oktober
Na veel kritiek besloot het kabinet de tarieven aan te passen. Sinds 4 oktober geldt een plafond van 1,45 euro/m³ gas (tot 1.200 m³ per jaar) en 0,40 euro/kWh elektriciteit (tot 2.900 kWh per jaar). Op het eerste gezicht lijkt dit gunstiger voor de inzet van warmtepompen, maar de praktijk laat zien dat ook met de nieuwe tarieven elektriciteit per eenheid warmte nog altijd aanzienlijk duurder is dan gas.
De verhouding tussen elektriciteit en gas
De verhouding tussen de kosten van warmte uit elektriciteit en warmte uit gas – de zogenoemde E/G-verhouding – is hierbij bepalend. Bij de nieuwe plafondtarieven bedraagt deze verhouding 2,43. Dat betekent dat warmte opgewekt met elektriciteit ruim tweemaal zo duur is als warmte uit gas. Bij het oorspronkelijke plafond lag deze verhouding zelfs op 4,1.
Voor hybride warmtepompen geldt dat ze overschakelen op gas zodra de COP (rendement) lager is dan deze E/G-verhouding. Bij buitentemperaturen onder nul, waar de COP daalt, wordt gas daardoor eerder ingeschakeld. Dit maakt het prijsplafond ongunstig voor de verduurzaming.
Gevolgen voor de terugverdientijd
Bij de huidige markttarieven voor energie ligt de terugverdientijd van een warmtepomp gemiddeld rond de twee jaar. Onder het oorspronkelijke plafond liep dit op tot meer dan negen jaar, en ook met de aangepaste tarieven blijft de terugverdientijd aanzienlijk langer: gemiddeld ruim vier jaar. Hoewel dit beter is dan de eerdere situatie, is het nog steeds een verdubbeling ten opzichte van de actuele marktprijzen.
Gasverbruik neemt toe
Een ander risico is dat huishoudens geneigd zullen zijn om het goedkope gasvolume uit het prijsplafond maximaal te benutten. Daardoor neemt het gasverbruik juist toe en wordt minder elektriciteit gebruikt. Dat druist in tegen de verduurzamingsdoelen van de energietransitie en leidt tot een hogere totale energieconsumptie.
Variabele versus dynamische tarieven
Opvallend is dat het kabinet rekent met variabele tarieven, terwijl dynamische tarieven – gebaseerd op dag- en uurtarieven – vaak aanzienlijk lager liggen. Energiecontracten met dynamische prijzen zijn al beschikbaar via verschillende leveranciers en zouden de financiële positie van warmtepompen veel gunstiger maken.
Conclusie van Airco One
Hoewel de aanpassing van de Jettentarieven een stap in de goede richting is, blijft het prijsplafond nadelig voor de uitrol van warmtepompen. De lagere gasprijs en relatief hoge elektriciteitsprijs zorgen ervoor dat gas in veel situaties de voorkeur krijgt, terwijl de verduurzaming juist vraagt om een verschuiving naar elektrisch verwarmen. Voor een succesvolle energietransitie is een eerlijker prijsverhouding tussen gas en elektriciteit essentieel.
