Veruit de meeste Europese bewoners met een warmtepomp zijn zeer tevreden over de prestaties van het apparaat. Dat is althans de conclusie die het European Environmental Bureau (EBB), een koepelorganisatie van milieuorganisaties, onlangs trok op basis van literatuuranalyse en een enquête onder 670 mensen uit 22 landen.
In het rapport ‘The Comfort Zone – European users’ perception of renewable heating performance’ baseert het EBB zich op twee bronnen: een ‘literatuuranalyse’ van eerdere onderzoeken over de tevredenheid van warmtepompgebruikers, en een zelf opgezette online enquête. Bij die enquête, die tussen september en december 2021 plaatsvond, zijn 670 warmtepompgebruikers ondervraagd over hun mate van tevredenheid, het ervaren comfortniveau, en veranderingen in de energiekosten.
Comfort in huis verbeterd
Volgens het EBB is het meest opvallende resultaat uit de online enquête dat een grote meerderheid van de respondenten (81 procent) aangeeft dat de warmtepomp het comfort in huis heeft verhoogd. Een kleine 20 procent geeft aan geen verschil te merken en slechts 1 procent stelt dat het comfort erop achteruit is gegaan. Als gevraagd wordt naar de algemene tevredenheid over de warmtepomp, zijn de reacties nog positiever: gemiddeld is per land (zie kader ‘Online enquête) 88% van de deelnemers tevreden; 8% reageert neutraal en 4% negatief. Het percentage negatieve reacties is in vrijwel alle landen lager; het gemiddelde wordt vooral omhoog gedrukt door het relatief grote aandeel (17%) van de Italiaanse warmtepompgebruikers dat ontevreden is.
Diverse redenen voor overstap
Voor de meeste deelnemers in de enquête is de overstap naar verwarming met een warmtepomp ingegeven door een mix, met economische redenen, bezorgdheid over het milieu/klimaat en verwachtingen rond comfortverbetering. Meer dan de helft van de respondenten in Duitsland, Ierland, Nederland en het VK geeft bezorgdheid over het klimaat als belangrijkste reden voor een overstap.
Lagere energiekosten
In de 22 landen geeft gemiddeld 64% van de respondenten aan dat de energiekosten lager zijn geworden door de overstap van een gas- of olie-installatie naar een warmtepomp. Het hoogste percentage bewoners dat aangeeft juist duurder uit te zijn, bevindt zich in België (14 procent). Volgens de opstellers van het rapport is dit niet verrassend; België hoort in Europa tot de landen met het voor warmtepompen meest ongunstige energie-belastingtarief.
Online enquête
In eerste instantie deden 752 consumenten uit twintig EU-landen (waaronder Nederland en België) plus Noorwegen en het VK mee aan de enquête. De reacties van gebruikers van een hybride warmtepomp zijn uit de resultaten gefilterd, omdat het EBB zich op volledig fossielvrije verwarming wilde focussen. Hierdoor bleven 670 respondenten over. De resultaten uit de enquête zijn tot slot aangevuld door in elk land twee interviews af te nemen.
De uitnodigingen voor deelname aan de enquête en interviews zijn grotendeels verspreid via milieuorganisaties, universiteiten en lidorganisaties van de European Heat Pump Association. Dit roept de vraag op in hoeverre het onderzoek een representatief beeld geeft. Zo is de verdeling van respondenten over landen erg onevenwichtig (Nederland: 8, Portugal: 32, België: 363). Om ervoor te zorgen dat dit geen invloed heeft op de inhoudelijke eindconclusies, zijn reacties eerst per land weergegeven, waarna een algemene conclusie is getrokken met het oog op de 22 datasets. Het EBB benadrukt bovendien dat de resultaten uit de enquête en interviews “niet moeten worden beschouwd als statistische data, maar als “momentopname van de ervaringen van de gebruikers”.
Mening van buren, vrienden en collega’s
De tweede bron waar het EBB zich op baseert, is een literatuurananalyse, waarbij een groot aantal eerdere onderzoeksrapporten uit verschillende landen is nagelezen. Ook uit deze bron blijkt volgens de opstellers van het rapport dat mensen over het algemeen uiteenlopende motieven hebben om over te stappen op een warmtepomp. Belangrijke moverende redenen zijn de beschikbaarheid van subsidies, de mening van buren, vrienden en collega’s, en de wens om hernieuwbare energie te gebruiken.
Tevreden over comfort
Volgens het EBB sluiten de resultaten van de enquête ook op andere vlakken aan bij wat de afgelopen jaren door onderzoeksinstituten in kaart werd gebracht. Zo blijkt ook uit de geanalyseerde onderzoeken dat de meeste gebruikers tevreden zijn met het comfort van hun warmtepomp. Een flinke meerderheid zou het systeem opnieuw kiezen of het desgevraagd aanbevelen bij familieleden of buren. Voor zover er klachten worden geuit, gaan ze over de gebruikskosten (die per land sterk verschillen en deels afhankelijk zijn van de energiebelasting op elektriciteit) en het geluidsniveau van de buitenunit. Soms wordt bij dat laatste gewezen op ondeskundige installatie.
Interviews met warmtepompbezitters
Tot slot heeft het EBB in twintig Europese landen steeds twee interviews met warmtepompgebruikers afgenomen, om wat kwalitatieve verdieping aan de resultaten toe te voegen. Hoewel ook uit die interviews vooral grote tevredenheid over het gebruik van warmtepompen naar voren komt, wordt ook op verschillende problemen gewezen, zoals geluidsoverlast en een gebrek aan technische ondersteuning van de installateur.
Literatuuranalyse
In de literatuuranalyse is een groot aantal rapporten nageplozen waarin comfortbeleving, tevredenheid en problemen met warmtepompen zijn onderzocht. Een voorbeeld van zo’n rapport betreft een Duitse studie uit 2018 waarin 751 warmtepompgebruikers naar hun ervaringen rond het dagelijks gebruik, het comfort, de gebruikskosten en onderhoud van de warmtepomp zijn gevraagd. Uit dit onderzoek bleek destijds dat zo’n 90 procent van de ondervraagden heel tevreden over hun nieuwe verwarmingsinstallatie was. Hoewel bijna een kwart ervan te maken had met storingen of reparaties, leek dat geen invloed te hebben op de manier waarop werd teruggekeken op de overstap. 91 procent van de ondervraagden zou andere woningbezitters aanraden om dezelfde keuze te maken.
Hoofdstukje ‘Nederland’
Omdat er grote verschillen tussen de 22 in het onderzoek opgenomen landen zijn – denk aan seizoensinvloeden, regels rond energiebelasting of personeelsproblemen bij installatiebedrijven – is in aparte hoofdstukken ‘ingezoomd’ op de resultaten per land. Voor de meeste landen geeft dit echter geen representatief beeld. In Nederland deden bijvoorbeeld slechts acht warmtepompgebruikers mee aan de enquête. Voor wat het waard is: zes ervan geven comfortverbetering door de warmtepomp aan, twee stellen dat het comfort gelijk is gebleven. Zeven van de Nederlandse respondenten stelt tevreden te zijn met de warmtepomp. Waarom de achtste ontevreden is, is niet in de resultaten te achterhalen. De conclusies die het EBB op basis van de Nederlandse input trekt, blijven hangen in algemeenheden: “de overstap van een hr-ketel naar een warmtepomp lijkt comfortverbetering te geven; daarbij wordt sterk aanbevolen om vóór de overstap de woning goed te isoleren.”
Eindconclusies uit het rapport
Op basis van het totaalpakket van literatuuranalyse + enquête + interviews trekt het EBB tot slot een aantal hoofdconclusies. Zo zorgen warmtepompen in goed geïsoleerde woningen doorgaans voor een comfortverbetering ten opzichte van fossiele verwarming met een gas- of olieketel en resulteert de overstap meestal in lagere of gelijke jaarlijkse energiekosten – ook in ‘koude regio’s’ zoals Scandinavië. Overigens is deze conclusie grotendeels gebaseerd op data die vóór de huidige piek in de gasprijs zijn verzameld. In de meeste landen zal het economische voordeel van een warmtepomp inmiddels groter zijn. Tot slot blijkt dat veel gebruikers ‘zeer tevreden’ zijn over de combinatie van een warmtepomp met thermische zonne-energie (collectoren) of fotovoltaïsche energie (pv).
Aanbevelingen
Op basis van de input van de respondenten doet het EBB een aantal aanbevelingen waarmee de uitrol van warmtepompen kan worden gestimuleerd. Enkele van de aanbevelingen die worden gegeven:
- Zorg voor betere informatievoorziening over subsidies, belastingvoordelen en ‘zachte’ leningen die de aanschaf van een warmtepomp financieel aantrekkelijk maken.
- Informeer gebruikers beter over de werking van de warmtepomp en hoe ze ermee om moeten gaan.
- Zorg voor betere beschikbaarheid van gekwalificeerde installateurs en adviseurs.
- Ga misleidende informatie tegen. Sommige gebruikers zijn teleurgesteld door onrealistische verwachtingen over de kosten en het comfortniveau. Deze onvervulde verwachtingen hebben een directe invloed op de algehele tevredenheid.
- Zet bij bestaande woningen eerst in op goede isolatie voordat de overstap naar een warmtepomp wordt gemaakt.
- Kijk voor installatie van een warmtepomp eerst goed naar het gebouwontwerp. Bepaal aan de hand daarvan de beste locatie voor de binnen- en buitenunit, om geluidsoverlast te voorkomen.
Airco One is sinds ruim 20 jaar dé specialist voor particuliere en zakelijke airco in Nijmegen en airco in Arnhem. Graag komen we in heel Gelderland langs, waaronder Druten, Duiven, Elst, Malden, Oss, Tiel, Uden of Wijchen.
